برداشت و رولوه وضع موجود

تعریف برداشت یا رولوه

با توجه به این موضوع که بناها و بافت های تاریخی نقش بسزایی در تعیین هویت یک ملت دارند . بنابراین شناخت و حفاظت این میراث ، اهمیت ویژه ای دارد . شناخت بنا در تمام ابعاد کالبدی و کاربردی را ، برداشت می نمایند . در برداشت ، یک جسم 3 بعدی را به تعدادی نقشه دوبعدی که شامل پلان ها ، نماها و مقاطع و جزئیات می باشند ، تبدیل می شود .

دلایل نیاز به برداشت یا رولوه

1–     با این کار ، می توان بافت ها و محل های تاریخی را شناسایی نمود تا بتوان تصمیمات لازم را بطور منطقی درباره آنها اعمال نمود .

2-     با برداشت بناهای تاریخی می توان ، بناهایی را که که در بافتهای فرسوده هستند و دارای ارزش هنری بوده را شناسایی و جهت مرمت آنها اقدام نمود .

3-     با این کار می توان ، بناهای تاریخی را با جزئیات در معرض آموزش به دانشجویان و استفاده اساتید قرارداد .

4-     از طریق برداشت می توان به نقشه های پلان ، نما ، برش ها و پلان معکوس ، جزئیات سازه ای و تزئینات و حتی الحاقات و تغییرات در بناها پی برد.

5-     به وسیله برداشت وضع موجود یک بنا می توان از آسیب ها ، تغییرات و عوارضی مانند نشست ، رطوبت ، سرسفتی و عوارض دیگر آنها آگاهی یافت .

 

آشنایی با ابزار برداشت

وسایل قابل استفاده در برداشت از یک بنای تاریخی ، شامل دو دسته هستند :

1-     وسایل ابتدایی و ساده

2-     وسایل پیچیده فنی و مخصوص برداشت

دسته اول شامل متر، شاقول ، خط کش ، شلنگ تراز ، شمشه و ریسمان و تراز می باشد و دسته دوم شامل دوربین عکاسی ، فیلبرداری ، مترهای لیزری و دوربین های نقشه برداری است . در اینجا باید خاطرنشان شد که ، در بیشتر مواقع در برداشتها از ابزارهای ساده و ابتدایی استفاده می گردد.

قبل از شروع بحث برداشت از یک سایت یا بنای تاریخی باید اطلاعاتی را آموزش دید و آن عبارت است از :

الف – ترازیابی

تعیین نمودن اختلاف ارتفاع دو نقطه را ، ترازیابی می نامند که این کار با وسایل متعددی قابل انجام است :

1-     ترازیابی با شمشه و تراز بنایی

معمولا در این روش، با یک بار اندازه گیری ، طول بیش از 4 متر را نمی توان ترازیابی نمود . در این روش ابتدا یک سر شمشه را در نقطه بالاتر شیب قرارداده و سپس تراز را روی شمشه قرار می دهند و سر دیگر شمشه را آنقدر بالا و پایین می کنند  تا شمشه کاملا تراز شود ، آنگاه فاصله عمودی سر دیگر شمشه را تا نقطه پایین تر اندازه گیری می کنند . عدد بدست آمده از این کار ، اختلاف اختلاف نقطه ابتدا و انتها می باشد .

اگر طول مورد بررسی زیادتر از شمشه مورد استفاده بود ، اینکار را در دفعات مختلف بصورتی که در تصویر نمایش داده شده ، انجام داده و اختلاف نقاط ابتدا و انتهای هر بار شمشه گذاری را با یکدیگر جمع نموده تا اختلاف نقطه ابتدایی تا انتهایی شمشه ها ، حاصل شود.

 

1-     ترازیابی با شلنگ تراز

شلنگ تراز بنایی ، شلنگی شفاف است که از آب پرشده است . نکته مهم این روش آن است که شلنگ پر آب باید فاقد هرگونه حبابی در داخل خود باشد . از شلنگ تراز بیشتر برای نصب ازاره و کف ریزیها در بنایی استفاده می شود . کار با شلنگ تراز بنایی همانگونه که در تصویر مشخص است انجام می گردد ، یعنی ابتدا شلنگ آب را روی نقطه A قرارداده و بصورت عمودی بالا و پایین می کنند تا فاصله AA‘ یک عدد روند شود ، سپس فاصله آب را روی نقطه B تا B‘ اندازه گیری می نمایند . اختلاف AA‘ با BB‘ مقدار شیب محل مورد نظر می باشد . 

ب – اندازه گیری فاصله ها

1-     اندازه گیری با گردونه ثابت

در این روش با استفاده از فاصله یابهای دایره ای شکل ، و تعداد دوری که بین دو نقطه زده می شود ، می توان فاصله را بدست آورد . دقت این روش 80000/1 است .

2-     اندازه گیری با قدم زدن

قبل از اینکه فردی بتواند با قدم زدن فاصله بین دو نقطه را بدست آورد ، باید ابتدا چند بار فاصله قدم زدن خود را در شرایط تقریبا یکسانی برداشته و میانگین آنها را بگیرد . بدین ترتیب اندازه قدم شخص مشخص می گردد . سپس بین دو نقطه ، که معمولا در این روش فاصله های زیاد مد نظر است ، قدم زده و تعداد را در اندازه هر قدم ضرب کرده تا فاصله بین دو نقطه حاصل شود .

3-     اندازه گیری با متر پارچه ای

از متر پارچه ای در فاصله های کوتاه استفاده می شود که دقتی تا 1000/1 دارد . در این روش گرما و سرمای محیط روی اندازه گیری ها بسیار تاثیر گذار است .

4-     اندازه گیری با متر فلزی

این روش اندازه گیری یکی از متداولترین روشها است . دقت متر فلزی معمولا 500/1 است . در اندازه گیری با متر فلزی باید به دو نکته اصلی توجه نمود ؛ اولا در هنگام مترکشی ،در متر فلزی هیچ قوس و تابی نباید وجود داشته باشد و ثانیا متر باید کاملا کشیده و صاف گرفته شود . در اینصورت برخی مواقع دقت اندازه گیری تا 150/1 بالا می رود .

5- اندازه گیری با متر لیزری

مترهای لیزری دستگاههایی هستند که بوسیله لیزر فاصله بین دو نقطه را اندازه گیری می نمایند . اندازه گیری در این روش به این صورت است که ابتدا دستگاه متر لیزری را در یکی از نقاط فاصله (ابتدا یا انتها) قرارداده و سپس به طرف نقطه دوم لیزر تابیده می شود و دستگاه بصورت دیجیتالی فاصله را ثبت می نماید ، یعنی فاصله نقطه مبدا تا نقطه مقصد . دقت این دستگاه بالاتر از 1 میلیمتر است .

6– اندازه گیری با فتوگرامتری

در این روش ، از دو نقطه متفاوت دو عکس از یک بنا تهیه می شود و عکسهای گرفته شده توسط دستگاه خاصی بررسی شده و اطلاعات مورد نیاز ارائه می شود . در فتوگرامتری اصل و مبنای آن ، دید انسان است . اصول هندسی این روش بر پایه اصول هندسی پرسپکتیو می باشد . این روش دقیقترین روش برداشت و اندازه گیری از بناهای تاریخی است .

7–اندازه گیری با برخی امکانات اینترنتی

در این روش ، بطور مثال می توان از امکانات موتور جستجوی گوگل استفاده کرده و اندازه ای را در مقیاس بزرگ مثل یک بافت تاریخی ، محله یا شهری را انجام داد .

البته باید تذکر داده شود که روشهای دیگری نیز در اندازه گیری وجود دارد که معمولا از دستگاههای پیچیده ای استفاده شده و در کشور ما کمتر متداول می باشد .

 

برداشت یا رولوه

برداشتها به دو روش مختلف انجام می شود :

1-     برداشت با وسایل نقشه برداری

2-     برداشت به روش سنتی

در این مبحث فقط به موارد برداشت به روش سنتی پرداخته می شود .

برداشتهای سنتی در دو مورد استفاده می گردند :

الف – برداشت از یک سایت یا زمین

ب – برداشت از یک بنا

الف – برداشت از یک سایت یا زمین

در این روش دو حالت عمده مد نظر است ، که بطور کلی به آن پرداخته می شود . یکی اینکه برداشت از یک سطح افقی است یا اینکه این برداشت از یک سطح شیبدار صورت می گیرد .

–         برداشت از یک سایت یا سطح افقی

زمینهایی که شیب بسیار کمی داشته (کمتر از 2 درصد) باشند ، زمینهای افقی نامند . وسایل مورد نیاز برای اندازه گیری بیشتر متر  اندازه گیری است . در این مورد به چند روش ، اندازه گیری انجام می شود :

1-برداشت با یک خط هادی

2- برداشت با دو یا چند خط هادی

3-برداشت با مثلث بندی

–برداشت از یک سطح شیبدار

این سطح شیبدار می تواند شیب یکنواخت ویا شیب ناهموار داشته باشد .

در هر صورت ابزار این برداشت عبارتند از : شاقول ، تراز ، شمشه و … 

 

ب – برداشت از یک بنا

اولین گام برای برداشت یک بنای تاریخی ، شناسایی آن بنا می باشد . این موضوع مهمترین بحث این طرح درسی می باشد . بعد از شناسایی بنا مراحل زیر باید به صورت پیاپی انجام پذیرد .

1-    تهیه کروکی از بنا

در این مبحث ، از اینجا باید شروع نمود که اسکیس چیست ؟ طرحهای اولیه ای که معماران به تصویر می کشند را اسکیس گویند . این طرحها ساده ترین راه نشان دادن اولیه تجسم فکری است . تقویت توانایی و بکارگیری خلاقانه اسکیس ، از مقدمات هنر معماری محسوب شده و از این طریق به مهارت در طراحی دست آزاد بر روی کاغذ رسیده و به خلق فضا می توان پرداخت . ابزار کار برای طراحی همان نقطه ، خط، هاشور و غیره می باشد که کروکی یا برداشت دقیقی حاصل می شود .

برای تهیه  کروکی ، شمایی کلی یا جزئی از پلان ، نما ، برش و همچنین جزئیات را به کمک چشم و با اندازه و تناسبات نسبتا دقیقی را روی کاغذ ترسیم می کنند .  

 

 [image src=”https://boomarchi.ir/wp-content/uploads/2017/03/1.jpg” width=”” height=”” align=”” stretch=”0″ border=”0″ margin_top=”” margin_bottom=”” link_image=”” link=”” target=”” hover=”” alt=”” caption=”” greyscale=”” animate=””]

 

۲-اندازه گیری بنا

روشهایی که در اندازه گیری بنا بکار می روند عبارتند از :

الف – حرکت در فضای بسته

ب – استفاده از خطوط هادی

ج – مثلث بندی

د – اندازه گیری زوایا

الف – حرکت در فضای بسته

ابتدا یک نقطه را بعنوان مبداء مشخص نموده و از آنجا حرکت را آغاز می نمایند . در طول پیمایش یک مسیر در فضای بسته ، تمام جزئیات قابل رویت را اندازه گیری کرده تا آنکه مجددا به نقطه مبداء برسید . در انتهای این کار برای امتحان از صحت اندازه گیری ، یک طول و عرض کلی و همچنین قطرهای فضا را اندازه گیری می نمایند . ضمنا بدست آوردن زوایا از اهمیت خاصی برخوردار است . 

 

 [image src=”https://boomarchi.ir/wp-content/uploads/2017/03/2.jpg” width=”” height=”” align=”” stretch=”0″ border=”0″ margin_top=”” margin_bottom=”” link_image=”” link=”” target=”” hover=”” alt=”” caption=”” greyscale=”” animate=””]

ب – استفاده از خطوط هادی ( کمکی)

در این روش یک خط بلند که بتواند بیشتر اضلاع و زوایا را پوشش داده و در نزدیکی آنها باشد ، ترسیم می گردد . این خط دو نقطه را با اندازه ای ثابت به یکدیگر وصل می کند . در مرحله بعد خط مورد نظر را به قسمتهای مساوی تقسیم و علامتگذاری می نمایند . در این روش باید به خاطر داشته باشید ، در صورتی که از دو خط هادی استفاده می کنید باید این دو خط حدالامکان برهم عمود یا با هم زاویه 45 درجه بسازند و اگر از 3 یا 4 خط هادی استفاده می نمایید ، باید این خطوط با هم شکلی مربع یا مثلث ایجاد کنند .  

 

 [image src=”https://boomarchi.ir/wp-content/uploads/2017/03/3.jpg” width=”” height=”” align=”” stretch=”0″ border=”0″ margin_top=”” margin_bottom=”” link_image=”” link=”” target=”” hover=”” alt=”” caption=”” greyscale=”” animate=””] 

 

 [image src=”https://boomarchi.ir/wp-content/uploads/2017/03/4.jpg” width=”” height=”” align=”” stretch=”0″ border=”0″ margin_top=”” margin_bottom=”” link_image=”” link=”” target=”” hover=”” alt=”” caption=”” greyscale=”” animate=””] 

 

 

 ج – مثلث بندی

برای تعیین دقیقتر نقاط تشکیل دهنده یک بنا در برداشت ، از مثلث بندی استفاده می گردد . در این روش تمام سایت یا فضای بنا به مثلث هایی تقسیم می شود . همچنین خطی را به عنوان مبداء یا خط پایه انتخاب می نمایند . این خط باید ثابت و عضوی اصلی در بنا باشد ، مانند خط لبه حوض یا خط لبه پله ای که به فضا محاط باشد . روی این خط نقاطی را مشخص نموده ، مانند B و A  که فاصله شان از یکدیگر مشخص است . سپس برای ترسیم نقطه C ، احتیاج است که فاصله A تا C  و فاصله B  تا C  را داشته باشید که بصورت خط مستقیمی اندازه گیری نموده اید . برای بدست آوردن نقطه C  از نقطه A  به شعاع AC  دایره ای رسم نموده و سپس از نقطه B  به فاصله BC  نیز دایره ای دیگر رسم می نمایید . بدین روش نقطه C  بدست آمده که از وصل نمودن آنها به یکدیگر مثلثی حاصل می گردد . البته هر یک از این اضلاع یا نقاط می توانند با مثلث دیگری که در فضای مورد بحث قرار دارند ، مشترک باشد . باید خاطر نشان شد که در یک بنا یا سایت هرچه تعداد مثلث بندی هال بیشتر باشد، ترسیم حاصله برداشتی دقیق تر است . 

 

 د-  اندازه گیری زوایا

در برداشت یک زاویه دو حالت مفروض است ، یا اینکه می خواهند از قائمه بودن یک زاویه مطمئن شوند و یا زاویه ای غیر قائم را ترسیم نمایند . (تصاویر بالا)

برای اینکه از قائمه بودن زاویه ای مطمئن شد ، می توان از قانون 3، 4، 5 استفاده کنیم . بطور مثال می خواهید از قائمه بودن دو دیوار یک اطاق مطمئن شوید ، ابتدا کنج اطاق را نقطه A  قرارداده و بر روی یکی از دیوارها  AB  را به 3 واحد جدا می کنید ، سپس از همان نقطه A  بر روی دیوار دیگر AC  را به 4 واحد ، اندازه گیری می کنید . حال اگر  BC  ، 5 واحد باشد این دو دیوار بر هم عمود هستند یا بعبارتی زاویه بین آنها قائمه یا 90 درجه است . 

 

 [image src=”https://boomarchi.ir/wp-content/uploads/2017/03/5.jpg” width=”” height=”” align=”” stretch=”0″ border=”0″ margin_top=”” margin_bottom=”” link_image=”” link=”” target=”” hover=”” alt=”” caption=”” greyscale=”” animate=””] 

 

 [image src=”https://boomarchi.ir/wp-content/uploads/2017/03/6.jpg” width=”” height=”” align=”” stretch=”0″ border=”0″ margin_top=”” margin_bottom=”” link_image=”” link=”” target=”” hover=”” alt=”” caption=”” greyscale=”” animate=””] 

 

 

حال برای ترسیم زاویه ای غیر قائم باید چه کرد ؟ کنج دیگری از همان اطاق را که غیر قائم است را در نظر بگیرید . روی هر کدام از دیوارها یک واحد جدا کرده و علامتگذاری می کنید . ( یعنی AB=1  و AC=1 ) حال فاصله بین نقطه B و  C  را اندازه گیری می نمایید . مثلث بدست آمده را با روشی که در مثلث بندی توضیح داده شد ، ترسیم می نمایید که بدین ترتیب زاویه حاصل می شود .

در این روش هرچه آن یک واحد AB  و AC  را بزرگتر بگیریم ، دقت زاویه ترسیمی بیشتر می شود .

 [image src=”https://boomarchi.ir/wp-content/uploads/2017/03/7.jpg” width=”” height=”” align=”” stretch=”0″ border=”0″ margin_top=”” margin_bottom=”” link_image=”” link=”” target=”” hover=”” alt=”” caption=”” greyscale=”” animate=””] 

 

 

 –         برداشت و رولوه پلان اصلی بنا

پلان یعنی برشی افقی از دو سوم ارتفاع بنا (دیوار) تا کف آن و مشاهده کردن بنا از بالا به سطح برش خورده . البته باید خاطر نشان شد که این قانون کلی پلان ، در تمامی بناها صادق نمی باشد . ممکن است در بعضی بناها بعلت حساسیت بالای اثر و تزئینات فراوان آن ، مجبور به کشیدن پلان از چند برش متفاوت از یک ارتفاع لازم باشد .  

 

 

 [image src=”https://boomarchi.ir/wp-content/uploads/2017/03/8.jpg” width=”” height=”” align=”” stretch=”0″ border=”0″ margin_top=”” margin_bottom=”” link_image=”” link=”” target=”” hover=”” alt=”” caption=”” greyscale=”” animate=””]